Theo thông tài liệu lưu trữ trong Trung tâm cây giống Học Viện Nông nghiệp và Viện Ngiên cứu Rau, Hoa, Quả ( Học Viện Nông Nghiệp) thì bưởi Diễn có nguồn gốc từ giống bưởi Đoan Hùng. Trên thực tế hai giống bưởi này có nhiều đặc điểm rất giống nhau như: Quả nhỏ, màu vàng, để càng héo ăn càng ngon … Sự bất ngờ này có thể nói là ” Đặc sản đẻ ra đặc sản”
” Đức diễn quê mình người xinh cảnh đẹp
Bưởi làng mình mát ngọt thơm ngon
Mỏng cùi, vàng óng, tôm giòn
Một lần khách nếm chắc còn nhớ lâu”
Theo thông tin từ nhà vườn Vân Thủy tại Minh Khai, Bắc Từ Liêm, Hà Nội kết hợp với tài liệu của trung tâm giống Học Viện Nông Nghiệp. Bưởi Diễn có nguồn gốc từ giống bưởi Đoan Hùng ở Phú Thọ. Chuyện xưa kể rằng, trong một lần đi ăn giỗ ở Đoan Hùng, một người đã đem cành giống về trồng tại vùng Diễn (bao gồm các phường Minh Khai, Phúc Diễn, Phú Diễn thuộc quận Bắc Từ Liêm ngày nay). Qua thời gian và sự lại tạo tự nhiên đã thành một giống bưởi có quả vàng, ăn thơm ngọt khác xa bưởi Đoan Hùng nên người ta gọi đây là bưởi Diễn.
Đặc tính của cây bưởi Diễn thích hợp với các vùng đất thịt có Ph trung bình từ 5,5 đến 6,5, nhiệt độ trung bình năm khoảng 25 độ C và nhất là phải có nhiều đợt lạnh cuối năm thì chất lượng trái mới cao. Chính vì vậy nên ngay cả trong một vườn vẫn có những gốc bưởi rất ngon trong khi những gốc còn lại đều kém. Vấn đề thổ nhưỡng khu vực trồng là yếu tố tối quan trọng để sản xuất ra những trái bưởi Diễn chất lượng tốt. Ngoài ra, cây càng già thì quả lại càng ngon. Thường thì một cây bưởi Diễn sẽ cho năng suất và chất lượng trái cao nhất ở độ tuổi từ 15 đến 30 năm.
Theo các cụ lão làng của Đức Diễn kể lại thì khoảng đầu thế kỷ 20 ông Lý Khang một người con ở Diễn lên chơi Đoan Hùng. Thấy giống bưởi nơi đây ngon ngọt quá mới xin về trồng. Từ gốc cây bưởi nhà ông đã nhân giống ra khắp xã. Nhưng lúc này trên thị trường chưa ai biết đến nhiều. Chỉ mãi đến sau này khi thương hiệu bưởi Diễn đã nổi tiếng thì mọi người mới biết đến loại bưởi quý ở vùng này và đi vào câu ca dao ” Cam Canh, Bưởi Diễn”
Như vậy có thể kết luận rằng, giống bưởi Diễn nổi tiếng có nguồn gốc từ bưởi Đoan Hùng . Hai giống bưởi này đều đã nổi tiếng và được công nhận là đặc sản. “Đặc sản lại đẻ ra đặc sản” điều đó càng khẳng định thêm về chất lượng của bưởi Đoan Hùng Phú Thọ là loại bưởi cực ngon.
– Các nguồn tham khảo: Viện nghiên cứu Rau, Hoa, Quả :
http://favri.org.vn/vi/san-pham-khcn/san-pham-khcn/cay-an-qua/quy-trinh-ky-thuat-cay-an-qua/219-quy-trinh-quan-ly-cay-trong-tong-hop-tren-cay-buoi-dien.htm